De toekomst van onze grensregio: hoe veranderen we die uitdagingen in kansen?

Slecht openbaar vervoer

We zullen er niet omheen draaien: als het gaat om aandacht besteden aan de grensregio’s die Nederland rijk is, heeft de Nederlandse overheid felle kritiek ontvangen van de Raad voor de Leefomgeving en Infrastructuur (RLI), de Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB) en de Raad Volksgezondheid & Samenleving (RVS). Terwijl inwoners in de grensregio’s evenveel belastinggeld betalen als mensen in de Randstad, ontvangt de grensregio veel minder overheidsinvesteringen.

Specifiek veel aandacht wordt in het rapport besteed aan het gebrek aan investeringen in grensoverstijgend grensoverstijgend openbaar vervoer. Dit zorgt ervoor dat grensregio’s zoals ons eigen Zuid-Limburg niet goed kunnen meeliften met de grote economische kansen die in België en Duitsland liggen. Het gevolg is duidelijk: jonge en oude Limburgers wordt het erg moeilijk gemaakt om op een gemakkelijke manier naar werk of school te kunnen gaan, vooral als die faciliteiten aan de andere kant van de grens liggen.

Een onzichtbare muur langs de grens

Wij weten natuurlijk al langer dan vandaag dat onze stad en regio ontzettend veel behoefte hebben aan talentvolle mensen die goed worden beschermd wanneer ze beginnen te werken in de Euregio Maas-Rijn. Of dat nu gaat om bestaande grenswerkers, of om nieuw talent dat we willen aantrekken: onze economie is sterk afhankelijk van goed economisch grensbeleid. Helaas is het rapport ook op dat gebied erg kritisch over de Haagse aanpak. Als het gaat om het bevorderen van een sterke Euregionale economie, blijkt er vaak op de grens een onzichtbare muur te staan. "Administratief gezien stopt het gebied bij de grens", stellen de drie raden: hierdoor worden grensregio's qua potentie "gehalveerd" omdat ze door het nationaal beleid "alleen naar het westen kunnen kijken".

Maar de uitdagingen gaan veel verder dan dat. Of het nu gaat over Euregionale aanpakken in de energietransitie, het tegengaan van grensoverstijgende misdaad, het tekortschieten van gezamenlijke internationale investeringen vanuit Nederland, België en Duitsland, of het aanbieden van zorgfaciliteiten voor grensbewoners: overal blijkt dat Den Haag te vaak vanuit het nationaal belang kijkt en te weinig naar het belang van de grensbewoner.

Wat kunnen wij doen?

Volt is, als Europese partij, opgericht om juist deze problemen aan te kaarten. Vanuit de gemeenteraden van Aken en Maastricht, vanuit onze leden in België, maar ook op nationaal en Europees gebied blijven we het gesprek voeren met de verschillende politieke lagen die ons continent rijk is. Van Bulgarije tot aan Nederland zijn we het erover eens: grenswerkers vormen de ruggengraat van Europa’s grensregio’s.

Maar hoe zorg je er dan voor dat je als kleine, twee zetels tellende Volt-fractie in Maastricht, het geluid van de grensbewoners laat horen? Toen ik als fractievoorzitter vorig jaar politiek betrokken raakte in een rechtszaak van zelfstandige ondernemers op de grens, die geen Covid-uitkering hadden gekregen, werd ons al duidelijk hoeveel machten zijn betrokken in grote én kleine grensproblematiek. Die machten corresponderen amper met elkaar: het Europees recht ligt bij Europa maar de politieke besluiten worden toch nog vaak door nationale overheden gemaakt. Tegelijkertijd hebben die politieke besluiten invloed op de grensregio en zijn bij slecht beleid de slachtoffers veelal zichtbaar op lokaal niveau. Europees, nationaal en look: de machtsverhoudingen zijn vaak scheef en zijn amper in dialoog met elkaar.

Wij blijven ons inzetten voor een grenzelozere regio door die machtspolitiek in het achterhoofd te houden. We dienen vragen in, voor betere trein- en busverbindingen over de grens en sterker sociaal beleid voor grenswerkers, we roepen lokale colleges op om voor de belangen van de grensregio te lobbyen in Den Haag en we zetten onze mede-Volters in: in de Tweede Kamer, in Nederlandse én Duitse gemeenten, maar ook in het Europees Parlement.

Desalniettemin zien we ook in dat wij meer in gesprek moeten gaan met de samenleving in de grensregio. Want, meer dan Kamerleden en Europarlementariërs, kunnen wij de dialoog aangaan met grenswerkers, grensscholieren en grensstudenten, maar ook met experts, vakbonden en grensoverstijgende organisaties.

We willen bovenal nog meer gaan luisteren naar jouw zorgen in de grensregio. Want misschien ben jij zelf wel een (ambiërend) grenswerker, gaan jouw nichtjes naar een Belgische school of probeer je al maanden je bedrijf op te zetten in Duitsland. Vaak komen wij, in onze Mosae Forum-bubbel, er te laat achter wanneer nieuwe uitdagingen zichtbaar worden in de grensregio. Te laat, omdat een rechtszaak al van start is gegaan. Te laat, omdat de stem van grenswerkers vaak niet wordt opgevangen in de media. Te laat, omdat Belgische, Duitse en Nederlandse grensinwoners vaak niet de weg vinden in de complexe politieke jungle van de Euregio Maas-Rijn.

We hebben, in andere woorden, jouw hulp nodig. Waar liggen in jouw dagelijks leven de grootste obstakels in het grensgebied? Hoe zorgen we ervoor dat de grensuitdagingen van vandaag de kansen van morgen zijn? Wij hebben de middelen, de inzichten én de groeiende politieke beweging om jou te helpen. Maar de ervaringen in jouw individuele leven ontbreken vaak in ons eigen leven. Het is daarom, als Europese fractie in Maastricht, van groot belang dat we met al die verschillende grensbewoners van onze regio in contact kunnen komen.

Blijf ons dus mailen (via mijn e-mailadres bijvoorbeeld, julius.ortjens@volteuropa.org), of val met de deur in huis. Bijna letterlijk in ons geval: want mocht je nou nieuwsgierig zijn geworden hoe wij als politieke beweging van onderaf te werk gaan, of vind je dat wij geen oog hebben voor jouw belevingen in onze stad en regio, dan ben je van harte welkom in onze maandelijkse publieke fractievergadering in Café Forum: elke eerste maandag van de maand, om 19:30! En daarvoor hoef je niet in Maastricht te wonen. Ook in de vorige vergadering waren er leden aanwezig uit alle hoeken van de Euregio. Op die manier werken wij als Europese beweging hard aan de mogelijkheden om grensoverstijgende gesprekken te blijven voeren in onze prachtige grensstad.