Een WOO (Wet Open Overheid) verzoek indienen, is dat niet een beetje heftig?

Op 25 november hebben wij samen met een groot aantal partijen een open brief gestuurd aan het gemeentebestuur. In deze brief vragen wij om de evaluatie van het burgerberaad openbaar te maken.Het voelt een beetje of we er met een gestrekt been in moeten gaan. Graag leggen we uit waarom we ons hiertoe genoodzaakt voelden.

Tijdens het schrijven van ons verkiezingsprogramma in 2021 hebben wij een belangrijk speerpunt opgenomen: het burgerberaad. Voor ons is dit een essentieel middel om inwoners – geloot, betaald en goed geïnformeerd – écht mee te laten beslissen. En dat meebeslissen, dat is precies het experiment.

Inwoners voelen zich vaak niet gehoord. Ze mogen wel meepraten en krijgen talloze inspraakmomenten, maar de terugkoppeling ontbreekt vaak. Dáár gaat het fout. Het burgerberaad moest precies dit soort klassieke participatiefuiken voorkomen. Een fuik waar we nu ook in dreigen te lopen. 

Hoe zijn we hier dan beland? Op 7 februari 2023 kwamen we samen voor een belangrijke domeinvergadering. Het burgerberaad stond centraal, net als de randvoorwaarden die nodig waren om dit experiment te laten slagen. Er werd gesproken over praktische uitdagingen zoals taalbarrières en de noodzaak van een onafhankelijke voorzitter. Maar het belangrijkste was de kern van het beraad: de belofte dat de aanbevelingen volledig zouden worden overgenomen, tenzij deze ernstig in strijd waren met beleidsprincipes. Dat commitment – dát is wat een burgerberaad zo krachtig maakt.

Ruim zeven maanden later, op 21 september 2023, ging het burgerberaad officieel van start. Een uniek moment voor Maastricht, want nooit eerder werden de inwoners zélf aan het roer gezet in zo’n proces, zonder directe invloed van bestuurders of volksvertegenwoordigers. Het was spannend en vernieuwend. Gedurende dit maandenlange traject werd intensief gedelibereerd: inwoners voerden gesprekken, raadpleegden experts en wisselden ideeën uit. Er waren verwachtingen en hoop, maar ook onzekerheden. Om de kwaliteit en de impact te borgen, heeft Volt vooraf een evaluatie volgens de richtlijnen van de OECD afgedwongen. Dat was een belangrijke stap: leren van deze ervaring is essentieel.

In januari van dit jaar was het zover: de aanbevelingen werden gepresenteerd door twee afgevaardigden van het burgerberaad. Een historisch moment. Het hele politieke speelveld kreeg de kans om deze ideeën te lezen en te bespreken. Toch verliep de domeinvergadering op 2 april anders dan gehoopt. In plaats van een inhoudelijke discussie over de aanbevelingen, draaide het gesprek vooral om zaken die al beleid zijn. De conclusie: de aanbevelingen waren “nog niet rijp voor besluitvorming.” Simpel gezegd, het proces werd uitgesteld.

Vanaf dat punt begon het te schuren tussen inhoud en proces. De bedoeling was dat de inhoudelijke aanbevelingen een plek zouden krijgen via het college of de raad. Maar een diepgaand gesprek hierover is tot op heden niet gevoerd. Wat ook ontbreekt, is terugkoppeling naar de deelnemers van het beraad – mensen die maandenlang hun tijd en energie hebben gegeven. Procesmatig zouden deze tekortkomingen in de evaluatie aan bod moeten komen. Maar die evaluatie? Die laat voorlopig op zich wachten.

Het stadsbestuur hoeft de raad niet als vijand te zien. Dit past bij een bredere problematiek in Maastricht: de rollen van het politiek apparaat en ambtelijk apparaat lopen regelmatig door elkaar. Zo ook hier.

Blijkbaar is telefonisch toegezegd dat de stukken op 2 december besproken gaan worden met de wethouder en daarna zouden worden opgeleverd. Deze toezegging vernamen wij via de krant – niet via een RIB (Raadsinformatiebrief). Dit creëert een beeld van een bestuur dat niet proactief, maar reactief informeert.

Deze informele werkwijze is op z’n zachtst gezegd naïef. Van een stad met meer dan 100.000 inwoners mag – nee, móet – je beter verwachten. Blijkbaar is (de dreiging van) een WOO-verzoek noodzakelijk om transparantie af te dwingen.